19e eeuw. Onderwijs, Industrialisatie & Koninkrijk
3-gulden 1824 van Willem I
In 1806 benoemde Napoleon zijn broer Lodewijk tot koning van Holland. Dat werkte niet en Napoleon werd in 1813 verslagen. Na terugtrekking van de Franse troepen ontstond in 1815 het Koninkrijk der Nederlanden dat bestond uit de oude Republiek, de Oostenrijkse Nederlanden, prinsbisdom Luik en groothertogdom Luxemburg. De zoon van de laatste stadhouder, Willem, werd in 1815 koning der Nederlanden. De 19e eeuw was een tijdperk van ingrijpende veranderingen en nationale opleving. De eeuw werd gekenmerkt door industriële vooruitgang en modernisering met de opkomst van stoomkracht en spoorwegen die de economie transformeerden. Sociale ongelijkheid en politieke ontevredenheid leidden tot hervormingen en de geleidelijke ontwikkeling van een parlementair stelsel. De 19e eeuw was tevens een periode van nationale identiteitsvorming, met de groei van kunst en cultuur. Er ontstond al wel snel politieke spanning tussen verschillende groepen met de afscheiding van België in 1830 als gevolg. De kaart der Nederlanden is sinds 1830 niet noemenswaardig meer veranderd.
Technologie ontwikkelde zich steeds sneller. In 1839 kwam de eerste spoorlijn in Nederland. Het was in het begin een dure manier van reizen. Een treinkaartje van Amsterdam naar Haarlem kostte maar liefst 65 cent. Dat gold ook voor het elektronisch verzenden van telegrammen via morse wat vanaf 1852 mogelijk was. Dat kostte tenminste één gulden; het dagloon van een arbeider. Gewone postbezorging van Nederland naar België kostte in die tijd 10 cent per 15 gram. Treinkaartjes en telegrammen werden wel snel voordeliger.
De tijd van Willem II was ook de periode van de grondwetsherziening in 1848, een belangrijke hervorming in Nederland die resulteerde in de modernisering van het politieke systeem en meer democratische inspraak. Deze herziening was een reactie op sociale onrust, politieke spanningen en de roep om meer inspraak en vrijheid. De bevoegdheden van de koning werden ingeperkt en het parlement kreeg meer macht en invloed op de wetgeving. De nieuwe grondwet erkende en garandeerde fundamentele grondrechten voor burgers, zoals vrijheid van meningsuiting, godsdienstvrijheid en gelijkheid voor de wet. Het was het begin van een meer democratische en parlementaire samenleving en legde daarmee de basis voor verdere politieke hervormingen in de 20e eeuw. Willem III regeerde van 1849 tot 1890. Hoewel hij een conservatieve inslag had, moest hij de nieuwe grondwet accepteren waarin zijn rol als koning beperkt was. Koning Willem III was ook groothertog van Luxemburg. Nederlandse munten circuleerden toen ook in Luxemburg. Maar na zijn dood erfde Wilhelmina die titel niet en ging het groothertogdom onder een andere tak van de familie verder.
Monetair gezien was de 19e eeuw een rustige eeuw. De gulden van 100 cent was de standaard. Zie ook de pagina Muntgeld en koopkracht in de 19e eeuw.
Door technologische ontwikkelingen kwam meer voedsel beschikbaar. Naast de bekende markten kwamen er vaste markthallen bij. Zie ook de pagina Voedingsmiddelen in de 19e eeuw.
Efficiëntere productiemethoden en goedkopere textielsoorten maakten dat kledingstukken goedkoper werden. Zie ook de pagina Kleding in de 19e eeuw.
Door de industrialisatie nam de stedelijke ontwikkeling verder toe met grootschaliger uitbreidingen en goedkope woningen. Zie ook de pagina Wonen in de 19e eeuw.
De stoommachine maakte een opmars. Stoomboten en stoomtreinen ontstonden in snel tempo, maar ook het wegennetwerk werd steeds beter en uitgebreider wat ook reizen per paard en koets makkelijker maakte. Zie ook pagina Reizen in de 19e eeuw. Om te kunnen overnachten ontstonden naast herbergen ook meer modernere hotels die bovendien meer comfort gingen leveren. Zie ook pagina Overnachten in de 19e eeuw.
De ontwikkelingen van kennis en technologie maakten ook beroepen zoals die van timmerman en dokter steeds professioneler in de 19e eeuw. Zie ook de pagina's Timmerman in de 19e eeuw en Dokter in de 19e eeuw
Ook in de 19e eeuw waren er volksfeesten, jaarmarkten en kermissen. Als iets meer geld had kwamen er steeds meer mogelijkheden voor dagjes uit, zoals tochten per stoomboot. Of een concert in een schouwburg. Zie ook de pagina Vermaak in de 19e eeuw.
Meer informatie, voorbeelden en overzichten staan in het boek "Zeven Eeuwen Zilvergeld In De Nederlanden"